Nordhaven, Copenhagen, Denmark

Groenste grootstad van Europa

De Deense hoofdstad Kopenhagen ligt deels aan de oostkust van het eiland Seeland en deels op het kleinere eiland Amager. Kopenhagen werd gesticht in de middeleeuwen en was lange tijd een industriële havenstad. Een groot deel van het stadscentrum dateert uit de 17e en 18e eeuw en herbergt enkele grote gebouwen. Toch voelt Kopenhagen aan als een relatief compacte en coherente stad op mensenmaat.

De afgelopen jaren mocht de hoofdstad verschillende titels op zijn palmares schrijven. Ze wordt onder andere geroemd als een van de meest leefbare steden ter wereld, de groenste grootstad van Europa én als een van de meest fietsvriendelijke steden ter wereld. Vandaag werkt Kopenhagen er hard aan om tegen 2025 een groene, slimme, CO2-neutrale stad te zijn. Niet slecht voor een stad met 1,7 miljoen inwoners! De agglomeratie waarvan Kopenhagen deel uitmaakt, telt 4 miljoen inwoners.

Kopenhagen staat ook bekend om zijn stadsstructuur gebaseerd op het ‘vingerplan’ uit 1948. In Kopenhagen vind je geen groene ring rond de stad – zoals bijvoorbeeld in Londen – maar wel groene stroken tussen vingers met bebouwing en openbaar vervoer. Het plan weeft nieuwe groene elementen tussen de mozaïek van buurten in de stad. Het doel daarvan is de stadsontwikkeling te beheersen en ervoor te zorgen dat alle stedelingen vlot toegang hebben tot parken en natuurgebieden. Bij het ontwikkelen van die strategie hielden de planners rekening met cultuurhistorische en ecologische aspecten, maar ook met infrastructuuraspecten zoals het openbaar vervoer.

Eind vorige eeuw werd de stad geconfronteerd met de teloorgang van zijn havenindustrie en de daarmee gepaard gaande problemen op het vlak van leefbaarheid. Als reactie daarop voerde Kopenhagen de afgelopen 30 jaar een doorgedreven stadsontwikkelingsbeleid gericht op de reconversie van zijn industriële (haven-)gebieden en de revitalisatie van de stadseconomie. Voor de herontwikkeling van de voormalige industriële sites werden via wedstrijden internationale architecten geselecteerd, wat een diversiteit aan stijlen verzekert. De ontwikkelingen gingen gepaard met grote infrastructuurinvesteringen waarbij ingezet werd op duurzaamheid, mobiliteit, energie en economie. Voorbeelden zijn een nieuw fiets- en metronetwerk, voorzieningen voor waterbuffering en de herinrichting van de publieke ruimte.

Het grootste stadsontwikkelingsproject in Kopenhagen en meteen ook in Denemarken, is de ontwikkeling van het gebied Nordhavn dat in totaal 34 ha beslaat. De transformatie van de oude industriële haven in een levendige buurt startte in 2007 en sinds 2022 is het een thuis voor 40.000 mensen en een werkplek voor nog eens 40.000. Onderdeel van dat ambitieuze project is de ontwikkeling van Arhusgadekvarteret. Die moet de duurzame stad van de toekomst worden waar wonen, werken, winkelen, ontspannen, sporten, … hand in hand gaan. Hernieuwbare energie, sociale en culturele diversiteit en duurzaam transport worden gecombineerd met een breed scala aan openbare instellingen, winkelfaciliteiten en activiteiten. Het masterplan van de ontwikkeling verdeelt het gebied in een aantal kleine eilandjes gescheiden door kanalen en bassins. Zo kunnen er meer mensen aan het water wonen.

Arhusgadekvarteret is een dichtbebouwd gebied met smalle steegjes, gezellige pleinen, een havenpromenade en een mix van oude en nieuwe gebouwen. Om het industriële havenkarakter van de stad niet volledig te verloochenen werden bijvoorbeeld verschillende graansilo’s bewaard en getransformeerd in woon- en kantoortorens. De overige appartementsgebouwen zijn geen grote massieve blokken, maar eerder kleine structuren rond groene binnentuinen. Net zoals in veel andere Deense steden, is de auto in Arhusgadekvarteret ondergeschikt aan de fiets. Parkeren gebeurt uitsluitend in de centraal gelegen parkeertoren waarvan het dak ingericht is als openbare fitnessruimte en speeltuin, vrij toegankelijk voor iedereen.

Een ander deelproject in het kader van de ontwikkeling van Nordhavnen is Marmormolen. Dit gebied van 16 ha is opgevat als drie eilanden wat de waterlijn met 1,3 kilometer verlengt. Die kleine schiereilanden geven de bewoners en werknemers directe toegang tot het water. De ontwikkeling voorziet 28.000 m² voor wonen, 81.000 m² voor kantoren en winkels, 10.000 m² voor parking en 25.000 m² voor een hotel. De tip van het eiland is ingericht als recreatiegebied met groene oases. De appartementsgebouwen tellen doorgaans drie tot vijf verdiepingen en zijn ontworpen in een eenvoudige en Scandinavische stijl, omgeven door veel groen.

Op het verste schiereiland van Marmormolen staat het kantoorgebouw van de Verenigde Naties. Het markante stervormige complex heeft een oppervlakte van 45.000 m² en fungeert als landmark voor het gebied. Een andere eyecatcher wordt een kantoortoren die via een voetgangers- en fietsersbrug op 65 meter boven het water, verbonden is met een kantoorgebouw aan de overkant van het dok. Zo kunnen veerboten Søndre Frihavn vrij binnenvaren.