Matexi leert door te kijken. In de bestendige zoektocht naar goede oplossingen voor buurtontwikkeling laat Matexi zich inspireren door historische en hedendaagse buurten en stadsontwikkelingsprojecten die bewezen hebben dat ze goed functioneren.
Nomen est omen, luidt het Latijnse gezegde. Dit is zeker ook van toepassing op La Confluence in Lyon. Ter hoogte van dit stedelijke schiereiland vloeien niet alleen twee van Frankrijks belangrijkste rivieren samen, maar ook allerhande mensen, functies en voorzieningen. De naam ‘La Confluence’ werd niet voor niets gekozen. Ruim twintig jaar na de start van de grootschalige reconversie is het voormalige industrie-, haven- en groothandelsgebied uitgegroeid tot een duurzaam en levendig stadsdeel. Dankzij vooruitstrevende architectuur, aantrekkelijke publieke ruimtes, een ruime diversiteit aan huisvestingsmogelijkheden en tal van sociale voorzieningen getuigt La Confluence van een eigentijdse visie op stedelijk wonen, werken en (be)leven.
Stellen dat La Confluence een bijzonder stuk stad is, is allerminst overdreven. Het 150 hectare grote gebied op het zuidelijke deel van het schiereiland Presqu'île zit geprangd tussen water, spoorwegen en een snelweg. Vandaar dat het – ondanks de prominente ligging in het hart van Lyon – enigszins losgekoppeld is van de rest van de stad. Een schijnbaar nadelige uitgangssituatie die de voorbije twee decennia werd omgebogen in een waardevolle troef. Na de teloorgang van de plaatselijke industriële (haven)activiteiten was het tijd om het rijke stedenbouwkundige potentieel van dit achtergestelde gebied eindelijk te verzilveren. Lyon Confluence, een lokale publieke onderneming die in 1999 werd opgericht door Métropole de Lyon, nam het voortouw en creëerde een nieuw stadsdeel waar het heerlijk wonen, wandelen, winkelen, ontspannen en vertoeven is.
Het ambitieuze reconversieproject ging officieel van start in 2003. Van meet af aan werd sterk gefocust op duurzaamheid en energie-efficiëntie. Alle nieuwe gebouwen zetten maximaal in op hernieuwbare energie, buurtverwarming, waterrecuperatie, klimaatbestendigheid en (her)gebruik van nagroeibare, bestaande of gerecycleerde materialen, waarmee ze vaak beter scoren dan de Franse normgeving voorschrijft. Met Hikari werd in 2015 het eerste energiepositieve gebouwblok in Europa opgeleverd. Aan het comfort en welzijn van de bewoners en gebruikers is eveneens veel aandacht besteed, zelfs op buurtniveau. Zo is de spreiding van de bebouwing nauwkeurig uitgekiend om in alle wooneenheden voldoende natuurlijke lichtinval te garanderen.
Ook op sociaal en functioneel vlak mag La Confluence gerust als een voorbeeldproject bestempeld worden. Diversiteit is een belangrijk aandachtspunt en de meeste nieuwe gebouwen kregen een gemengde invulling. Naast 5.000 nieuwbouwwoningen en 600 energetisch gerenoveerde woningen in alle vormen, maten en prijsklassen voor jong en oud – 50% koopunits, 25% sociale huisvesting en 25% betaalbare koop- en huurunits – biedt de levendige buurt plaats aan winkels, kantoorgebouwen, culturele instellingen, horecafaciliteiten, sport- en vrijetijdsvoorzieningen … Dit resulteerde in een sterke economische revitalisering en een diverse bevolkingssamenstelling. De buurt telt inmiddels 16.000 bewoners, 8400 studenten, 1650 bedrijven, vijf scholen en 120 cafés en restaurants.
Een andere leidraad voor de grootschalige binnenstedelijke transformatie van La Confluence was de realisatie van moderne architectuur met internationale allure, die de heldere stedenbouwkundige configuratie – met de Cours Charlemagne als ruggengraat – extra in de verf zet. Een van de voornaamste blikvangers is het markante Musée des Confluences op de zuidelijke punt van het schiereiland. Al even opvallend is het felgroene hoofdkwartier van Euronews, een duidelijke knipoog naar het oranjekleurige Pavillon des Salins, dat 500 meter verderop ligt. Ook de omvangrijke Pôle de Loisirs et de Commerces Confluence – een state-of-the-artcomplex met meer dan 100 winkels, restaurants, foodcourt, hotel, bioscoop, klimmuur, fitness enzovoort – springt sterk in het oog. Om van eyecatchers als Le Monolithe, Pavillon 52, Ycone en de ABC-blokken nog maar te zwijgen. Het is echter niet al nieuwbouw wat de klok slaat. Zo herbergt La Sucrière, een voormalige suikerfabriek uit 1925, vandaag modulaire evenementenruimtes en een gezellige rooftopbar met panoramisch uitzicht. De Saint-Paul- en Saint-Joseph-gevangenissen fungeren deze dagen dan weer als universitaire campus, inclusief een aandeel huisvesting, kantoren en winkels. Deze indrukwekkende reconversieprojecten illustreren perfect waar smaakvolle stedenbouw om draait: bestaand erfgoed op respectvolle wijze verzoenen met eigentijdse functies en accenten.
La Confluence heeft evenwel veel meer te bieden dan alleen bebouwing. Ook nieuwe parken en aangename publieke ruimtes zoals de Place Nautique definiëren de stedelijke identiteit van de buurt. Te midden van het drukke stadsgewoel bieden ze bewoners en bezoekers letterlijk en figuurlijk de nodige ademruimte. Het immense Parc de Saône, dat op termijn een totale oppervlakte van 14 hectare zal bestrijken, mag met recht en reden de groene long van het schiereiland genoemd worden. De aanpalende kades worden beetje bij beetje omgevormd tot een brede promenade voor voetgangers en fietsers, terwijl Koning Auto is verbannen naar ondergrondse parkings. Dit past perfect in het concept van de 15 minutenstad, met de ruimte langs de rivier als essentieel stedelijk element. Strategische doorsteken, bruggen naar de omliggende buurten en diverse vormen van openbaar vervoer – van metro, tram en bus tot fietsverhuurdiensten en zelfs een pendelboot in Venetiaanse stijl (de ‘vaporetto’) – maken het iedereen makkelijk om zich snel en efficiënt te verplaatsen. Voeg daar nog de nadrukkelijke focus op architecturale, stedenbouwkundige, landschappelijke en ecologische kwaliteit aan toe en je hebt een toonbeeld van duurzame en toekomstgerichte stadsontwikkeling.
10 juli 2024
Matexi leert door te kijken. In de bestendige zoektocht naar goede oplossingen voor buurtontwikkeling laat Matexi zich inspireren door historische en hedendaagse buurten en stadsontwikkelingsprojecten die bewezen hebben dat ze goed functioneren.